Odnawialne źródła energii (OZE) są coraz powszechniej stosowane w energetyce. Pozwalają na zaspokojenie rosnącego światowego zapotrzebowania na energię przy jednoczesnym minimalizowaniu wpływu jej produkcji na klimat. To dzięki energii odnawialnej można pogodzić cele klimatyczne z gospodarczymi ambicjami państw i przedsiębiorstw.
Spis treści:
Źródła energii odnawialnej często definiuje się jako takie, które się uzupełniają czy odnawiają w naturalny sposób. Ale przecież używane powszechnie paliwa kopalne – węgiel, ropa naftowa i gaz ziemny, czyli nieodnawialne źródła energii – także powstały w wyniku naturalnych procesów.
Dlatego żeby określić, czy dane źródło energii jest odnawialne, należy wziąć pod uwagę dwa dodatkowe czynniki. Chodzi o czas, w jakim odnawia się dany zasób oraz sposób, w jaki jego wykorzystanie wpływa na klimat i środowisko naturalne.
Zasoby węgla, ropy i gazu dostępne na Ziemi powstawały w ciągu milionów lat. Za to przy obecnym tempie zużycia starczyłoby ich jeszcze tylko na kilka dekad. W tym okresie zasoby te nie mają szans się odnowić.
Nie jest to jednak największy kłopot z paliwami kopalnymi. Ogromnym problemem jest ich wpływ na klimat. Spalanie paliw kopalnych odpowiada za znaczące emisje gazów cieplarnianych. Wykorzystanie węgla, ropy czy gazu na masową skalę w ciągu ostatnich dwóch stuleci wywołało więc poważne zagrożenia dla klimatu. Dalsze emisje na poziomie takim, jak teraz, będą skutkowały ociepleniem klimatu i katastrofą dla życia na Ziemi.
OZE, w przeciwieństwie do paliw kopalnych, odnawiają się szybciej niż mogą być zużyte. Dodatkowo pozyskiwanie z nich energii wiąże się z dużo mniejszymi emisjami gazów cieplarnianych.
To, jakie źródła energii są uznawane za OZE, jest w Polsce uregulowane prawnie. Zgodnie z ustawą z dnia 20 lutego 2015 roku o odnawialnych źródłach energii do OZE zalicza się:
Energia z takich źródeł w większości w różnych formach występuje bez żadnej ingerencji człowieka. Jej wykorzystanie w gospodarce opiera się na użyciu specjalnych urządzeń lub elektrowni. Przykłady instalacji OZE często spotykane w Polsce to lądowe farmy wiatrowe czy panele fotowoltaiczne. Pierwsze korzystają z tego, że wiatr wprawia w ruch turbiny wiatraka. Energia kinetyczna jest przekształcana w pracę mechaniczną, a ta dalej w energię elektryczną. Z kolei ogniwa obecne w panelach fotowoltaicznych do produkcji prądu wykorzystują energię promieniowania słonecznego.
Nieco inny mechanizm występuje w przypadku energii z biomasy, biogazu czy biopłynów. Tutaj energię uzyskuje się ze spalania tych surowców. Taką energię kwalifikuje się jako OZE ze względu na to, że emisje z takiego spalania są mniejsze niż w przypadku węgla czy ropy, a proces odnawiania jest dużo szybszy. Wykorzystanie biomasy jest jednak bardziej emisyjne niż produkcja prądu ze słońca czy wiatru1.
Odnawialne źródła energii odpowiadają już za blisko jedną trzecią produkcji prądu w skali globu2. W 2023 roku inwestycje w energię słoneczną będą prawdopodobnie po raz pierwszy w historii większe niż w ropę naftową3. To właśnie źródła energii odnawialnej będą odpowiadać za większość nowych mocy wytwórczych, jakie pojawią się na świecie w ciągu najbliższych lat4.
Obecny udział OZE w polskim miksie energetycznym wciąż jest w tyle za średnią UE. Polska jest jednak jednym z krajów Unii, w którym mocy wytwórczej ze źródeł odnawialnych przybywa najszybciej5.
Polski i światowy boom na OZE nie wziął się znikąd. Coraz większa skala inwestycji to wypadkowa rosnącej świadomości klimatycznej różnych podmiotów i zalet energetyki odnawialnej, jakie można dostrzec z ekonomicznego punktu widzenia. Przede wszystkim pozwala ona uwolnić się od zależności od paliw kopalnych. Ich pozyskanie, czy to drogą importu czy wydobycia, wiąże się ze znaczącymi kosztami finansowymi. Może prowadzić także do uzależnienia handlowego od eksporterów danego surowca.
Dzięki usunięciu zależności od kopalin, a często także dzięki mniejszym kosztom konserwacji urządzeń i elektrowni, inwestycje w OZE pozwalają na oszczędności w długim i średnim terminie. To istotne z punktu widzenia systemu gospodarczego danego państwa, ale także budżetu poszczególnych przedsiębiorstw. Postawienie własnych instalacji OZE pozwala wielu firmom na obniżenie kosztów związanych z konsumpcją prądu. Wykorzystanie OZE staje się też coraz ważniejszym czynnikiem przesądzającym o konkurencyjności danej firmy czy danego regionu. Konsumenci, instytucje finansowe czy potencjalni partnerzy biznesowi zwracają uwagę na czynniki takie jak ślad węglowy przedsiębiorstwa czy jego produktów. Oparcie produkcji o energię odnawialną jest zaś jednym z głównych sposobów na obniżanie tego śladu w firmie. Dlatego też inwestowanie w OZE oznacza dla państw, firm czy samorządów mniejsze ryzyko związane ze zmiennością cen surowców, niższe koszty i zwiększanie konkurencyjności.
Autor artykułu:
[1] https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/2018/02/ipcc_wg3_ar5_chapter7.pdf
[2] Hannah Ritchie, Max Roser and Pablo Rosado (2020), „Renewable Energy”, dostęp online: https://ourworldindata.org/renewable-energy
[3] https://www.iea.org/reports/world-energy-investment-2023
