Tak jak zmiana klimatu jest faktem, tak związana z nią dezinfromacja jest realnym, ważnym do zaadresowania problemem. O zmianie klimatu i związanych z nią konsekwencjach, wyzwaniach i rozwiązaniach mówi i pisze się coraz częściej. Nasza analiza mediów, obejmująca tylko 4 miesiące 2023 roku, wykazała gwałtowny wzrost dyskusji internetowych na tematy klimatyczne i środowiskowe. Kwestie związane z transformacją energetyczną, polityką klimatyczną, mobilnością i zielonymi miastami zostały poruszone w polskim internecie ponad 290 000 razy i wyświetlone ponad miliard razy!
Rzetelne informowanie o klimacie, a także naświetlanie właściwych pro-klimatycznych rozwiązań to wyzwanie, na którego drodze stają przeszkody takie jak fake newsy, polaryzacja, brak umiejętności cyfrowych oraz narracje denialistyczne i spowalniające. Na pierwszym froncie walki z tym problemem stoją dziennikarze i twórcy internetowi, którzy potrzebują sprawdzonej wiedzy, dostępu do najlepszych narzędzi, wsparcia eksperckiego oraz zaufania i współpracy wewnątrz swojego środowiska.
W Fundacji Climate Strategies Poland przyglądaliśmy się temu problemowi od dłuższego czasu, badając go i prowadząc rozmowy z dziennikarzami na temat wyzwań z jakimi się mierzą i możliwych rozwiązań. Na tej bazie podjęliśmy szereg działań edukacyjnych, networkingowych i aktywizujących, których celem jest wspieranie środowiska dziennikarskiego i twórców internetowych w ich drodze do budowania wiarygodnego, odpowiedzialnego i wpływowego dziennikarstwa klimatycznego.
Zadaniem mediów jest weryfikowanie tego, czy klimatyczne plany i obietnice firm rzeczywiście przyczyniają się do walki z globalnym ociepleniem, czy są jedynie malowaniem trawy na zielono. Zadanie to nie jest łatwe, bo wymaga od dziennikarzy odnalezienia się w gąszczu nowych przepisów i rekomendacji, posiadania aktualnej wiedzy na temat zagadnień takich jak liczenie śladu węglowego, ESG czy offsetowanie oraz stawiania czoła biznesowi, który nie zawsze w wiarygodny i transparetny sposób prezentuje swoje pro-klimatyczne działania. Misją Fundacji Climate Strategies Poland jest dzielenie się ekspercką wiedzą i doświadczeniem w tym obszarze, dlatego wspólnie z redakcją Zielona.Gazeta.pl oraz ekspertami z Nauki o Klimacie i Instytutu Spraw Publicznych przygotowaliśmy poradnik dla dziennikarzy i dziennikarek “Jak pisać o klimacie?”. W publikacji, oprócz listy narzędzi i dobrych praktyk w informowaniu o zmianie klimatu, znajduje się pigułka wiedzy na temat klimatu, dezinformacji klimatycznej, śladu węglowego i greenwashingu.
Dowiedz się więcejWątki klimatyczne powininy na stałe stanowić ważny kontekst tekstów ekonomicznych, społecznych i kulturalnych, zarówno dla dziennikarzy, jak i redaktorów i wydawców. Tak jednak nie jest, a dziennikarze piszący o klimacie muszą dodatkowo stawiać czoła denialistom klimatycznym i dezinformacji, nawigując przy tym w zmieniającym się krajobrazie politycznym. Widząc pilną potrzebę uhonorowania osób podejmujacych się tego wyzwania i docenienia ich pracy, stworzyliśmy wspólnie z Radiem ZET pierwszą w Polsce nagrodę „Dziennikarz dla planety”, która została dodana jako nowa kategoria do prestiżowego, odbywającego się od 19 lat, konkursu im. Andrzeja Woyciechowskiego. Jej celem jest wyróżnianie dziennikarzy, którzy prezentują postawę odpowiedzialności klimatycznej w codziennej pracy, cechują się dogłębnym zrozumieniem tematu i wrażliwością. W ten sposób chcemy uhonorować niestrudzone podnoszenie ważnych i trudnych tematów klimatycznych, oraz aktywne przeciwstawianie się greenwashingowi i nieprawdziwym narracjom klimatycznym.
Fake newsy rozprzestrzeniają się zdecydowanie szybciej od prawdziwych informacji, temat zmiany klimatu często budzi skrajne emocje, a nauka z nim związana posługuje się skomplikowaną terminologią. W tych okolicznościach niezwykle ważna jest możliwość szybkiej weryfikacji prawdziwości informacji, dostęp do rzetelnych i aktualnych źródeł wiedzy, oraz odpowiednie wyjaśnianie skomplikowanych treści. Z tą myślą powstała Klimatyczna Baza Wiedzy, darmowe repozytorium publikacji naukowych, raportów, artykułów i podcastów o klimacie. W 2022 roku braliśmy czynny udział w tworzeniu tego narzędzia, a w 2023 objęliśmy nad nim pełną opiekę, dbając o jego ciągły rozwój i promocję. Dr Agnieszka Liszka-Dobrowolska, współzałożycielka Fundacji Climate Strategies Poland, jest członkinią Rady Eskpertów i Ekspertek Klimatycznej Bazy Wiedzy, wspólnie z innymi osobami reprezentującymi 20 wiodących organizacji pozarządowych, ośrodków akademickich i jednostek badawczych w Polsce, które zajmują się tematem klimatu.
Skorzystaj z Bazy WiedzyOstatnie osiem lat konserwatywnych rządów w Polsce przyczyniło się do znaczącego obniżenia jakości dziennikarstwa i odejścia od dobrych praktyk. Dodatkowo tematy związane ze zmianą klimatu, transformacją energetyczną czy polityką klimatyczną UE polaryzują społeczeństwo i są obszarem do szerzenia dezinformacji czy politycznych manipulacji, czym prowadzą do narracyjnego chaosu. W odpowiedzi na to wyzwanie stworzyliśmy Dziennikarską Grupę Roboczą ds. Klimatu- przestrzeń, w której dziennikarze mogą rozwijać swoje umiejętności walki z dezinformacją, szkolić się z najlepszymi eskpertami z Polski i zagranicy, poznawać nowe narzędzia, a także planować wspólne dziennikarskie interwencje i zacieśniać współpracę. Inicjatywę skierowaliśmy do zaangażowanych profesjonalistów, którzy pragną aktywnie przyczyniać się do rozwoju dziennikarstwa klimatycznego w Polsce, wierząc, że to oni zainspirują inne osoby z tego środowiska. W pilotażowym projekcie wzięło udział kilkunastu wiodących dziennikarzy klimatycznych reprezentujących główne media w Polsce (Gazeta.pl, Interia.pl, OKO Press, Radio ZET, 300 gospodarka) oraz twórców internetowych poruszających temat klimatu i środowiska.
Badania wykazują, że prebunking, czyli prewencyjne ujawnienie i demaskowanie spodziewanych fałszywych narracji, to efektywna metoda walki z dezinformacją klimatyczną. Z tą myślą, mając świadomość prawdopodobieństwa pojawiania się różnych narracji manipulujących tematem klimatu w kontekście wyborów parlamentarnych, stworzyliśmy cykl prebunkingowych podcastów „Wybieram Klimaty”. Podczas czterech rozmów czołowi podcasterzy i dziennikarze zadawali pytania o transformację energetyczną, czyste powietrze, porozumienia międzynarodowe i dezinformację klimatyczną. Wspólnie z eskpertami starali się przewidzieć, jak te tematy mogą zostać zmanipulowane podczas wyborów i uczulić na to słuchaczy, uzbrajając ich w rzetelną wiedzę.
Posłuchaj podcastów