Data publikacji: 15.06.2022
Data aktualizacji: 9.10.2023

Spis treści:

1. Szerokie liczenie śladu węglowego produktów spożywczych
1.1. Sezonowość surowców
1.2. Zakres danych i granice systemu
1.3. Eksploracja różnych obszarów wiedzy
1.4. Rozdystrybuowanie
1.5. Orka i inne aspekty rolnicze
1.6. Konwersja gruntów
1.7. Okraszanie/gotowanie do smaku

Ślad węglowy produktów spożywczych – specyfika jego liczenia polega na konieczności uwzględniania aspektów nietypowych w porównaniu do śladu węglowego innych produktów. Emisje gazów cieplarnianych towarzyszą wielu operacjom  i procesom, z których nie od razu zdajemy sobie sprawę.

Szerokie liczenie śladu węglowego produktów spożywczych

Dowiedz się więcej na temat śladu węglowego mięsa i innej żywności.

Dlaczego właśnie tak?

Wytłumaczę litera po literze, co trzeba uwzględnić, a co może nie być tak oczywiste:

S jak sezonowość surowców – owoce, warzywa czy zboża plonują w naszym klimacie raz w roku. Korzystanie z surowców rolniczych na przestrzeni całego roku kalendarzowego wiąże się z koniecznością odpowiedniego przechowywania, np. w chłodniach. A zapewnienie odpowiednich warunków składowania, to po prostu emisje gazów cieplarnianych, o których trzeba pamiętać licząc ślad węglowy.

Z jak zakres danych i granice systemu – podobnie jak dla większości wyrobów i usług, ślad węglowy produktów spożywczych można liczyć uwzględniając zakres danych oraz granice systemu w następujący sposób:

  • granica od kołyski do grobu (z ang. from cradle to grave) – uwzględnia wszystkie etapy od wydobycia surowców, przez produkcję, transport i przechowywanie
    oraz użytkowanie, aż do utylizacji – kresu życia produktu,
  • lub granica od kołyski do bramy klienta (z ang. from cradle to gate), która uwzględnia etapy od pozyskania surowców po dostarczenie gotowego produktu do klienta.

Warto tak dobrać zakres danych i granice systemu, aby obliczenia śladu węglowego wskazywały, które etapy w cyklu życia produktów spożywczych wiążą się z największymi emisjami gazów cieplarnianych. Warto przedstawiać emisje gazów cieplarnianych w formie procentowych udziałów na każdy etap albo na wydzielone procesy technologiczne. 

E jak eksploracja różnych obszarów wiedzy – zbierane są informacje o emisjach gazów cieplarnianych z różnych tematycznie obszarów, czyli etapów cyklu życia produktów spożywczych. Zdarza się, że te etapy wymagają wiedzy z różnych dziedzin. Oprócz etapu produkcji mamy etap pozyskania surowców, który polega np. na uprawie zbóż lub hodowli zwierząt. Obliczenie śladu węglowego wymaga nieraz konsultacji z ekspertami oraz pogłębiania wiedzy z kluczowego/wąskiego obszaru merytorycznego.

R jak rozdystrybuowanie – transport surowców i produktów (zwłaszcza tych pochodzenia biologicznego), podobnie jak etap przechowywania, wymaga zapewnienia odpowiednich warunków. Są surowce, np. mleko, które wymagają szybkiego transportu w specjalnie dostosowanych pojazdach-samochodach chłodniach. Szczególny transport wymaga uwzględnienia dodatkowych emisji GHG w obliczeniach śladu węglowego takich wyrobów.

O jak orka i inne aspekty rolnicze – powszechnie wiadomo, że rolnictwo ma złożony wpływ na emisje gazów cieplarnianych. Z jednej strony uprawy rolne wiążą się z koniecznością produkowania/składowania i aplikowania nawozów oraz przeprowadzania rozmaitych zabiegów rolniczych (orka, bronowanie, siew itd), co powoduje emisje gazów cieplarnianych.  Z drugiej strony uprawa roślin wiąże się z asymilacją związków azotu w roślinach. Z kolei chów i hodowla zwierząt-powoduje emisje gazów cieplarnianych wynikające zarówno z oddychania zwierząt, jak i  fermentacji jelitowej z przewodów pokarmowych przeżuwaczy. Emisje z etapu rolniczego często są nieoczywiste, co niestety nie zwalnia nas z konieczności ich uwzględniania.

K jak konwersja gruntów – co w naszych krajowych warunkach dotyczy głównie zmiany użytkowania gruntów z łąk (traktowanych jako cenne bo różnorodne biologicznie tereny) na grunty orne. Rzadko zmiana użytkowania gruntów dotyczy przekształcania lasów na grunty orne co wynika głównie ze struktury własności lasów-jedynie 20% lasów to lasy prywatne.   Każda zmiana użytkowania gruntów wiąże się z emisjami gazów cieplarnianych, dlatego jeżeli tylko w cyklu życia produktu pojawiają się surowce rolnicze (zboża, mięso itd.)  zawsze musimy pamiętać o sprawdzeniu, czy nastąpiła zmiana użytkowania gruntów. Status konkretnych gruntów także z lat ubiegłych możemy sprawdzać na niektórych portalach internetowych, np. na geoportalu, lub korzystać z wypracowanych metodyk szacowania zmian użytkowania gruntów.

O jak okraszanie/gotowanie do smaku – niektóre artykuły spożywcze do naszego domu trafiają jako półprodukty, które przed zjedzeniem należy ugotować bądź przyrządzić. Emisje gazów cieplarnianych z tego etapu będą się różnić od siebie w zależności od sposobu i warunków przyrządzania. Warto uwzględnić kilka typowych wariantów gotowania półproduktów spożywczych (np. gotowanie na płycie elektrycznej/na kuchence gazowej) a także popularnych dodatków smakowych (np. przypraw). A to wszystko-to oczywiście kolejne emisje GHG.

Ślad węglowy produktu spożywczego to suma emisji z każdego etapu. Zawsze jak liczysz – patrz szeroko! Pobierz nasz e-book!

ślad-węglowy-produktów-spożywczych-ebook

Przeczytaj także: Większa świadomość to większy zysk. Liczenie śladu węglowego w firmie – czy warto?